Blog Schulden en schaamte

Blog Schulden en schaamte

 

Schulden en schaamte: 1 op de 7 Nederlanders schaamt zich voor zijn of haar financiën. Hier is nog niet eens altijd sprake van schulden. 1.4 miljoen huishoudens kampt met problematische schulden.1 op de 5 Nederlanders kampt met roodstand of achterstand die ze niet meer kunnen wegwerken. Zomaar even wat cijfers om aan te geven hoe fors de problematiek is.

 

Arnoud Plantinga werkt als onderzoeker bij de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Hij is aan de universiteit van Tilburg gepromoveerd op de emotionele gevolgen van armoede. Hij heeft zich verbaast dat zoveel mensen in Nederlanderland zich schamen voor hun financiën.

 

Dit verbaasde mij dan weer!

 

Schaamte gaat eigenlijk niet over jezelf maar over de ander. Hoe andere naar je kijken en hoe jij je er dan bij voelt. Schaamte ontstaat deels omdat je niet kan voldoen aan de beeldvorming van hoe iets hoort te zijn. Voor de ander, de buitenwereld, probeer je zo goed als mogelijk te voldoen aan de beeldvorming. Je maakt financiële keuzes om de schijn op te houden dat je voldoet aan de beeldvorming. Keuzes die je financiële situatie alleen maar verergeren in plaats van oplossen.

 

Door dit handelen lijkt het of de beeldvorming van de buitenwereld belangrijker is dan je eigen welzijn.
Waarom is dit eigenlijk? De emotie schaamte zorgt ervoor dat dit gebeurt. Het is een sterke emotie. We willen niet falen. We willen niet minder zijn dan de ander. Het lijkt alsof we ons “zijn” hierdoor te veel afstemmen op wat andere vinden of afstemmen op wat de norm is. Op hoe dingen “horen” te zijn. We maken zelfs keuzes hierop gebaseerd. Keuzes die helemaal niet de verstandigste keuze hoeft te zijn om te maken.

 

Schaamte en het handelen zoals hierboven beschreven levert alleen maar meer stress op in plaats van dat het iets oplevert. Zo hoopt de stress op tot een niveau dat we niet meer in staat zijn gezond na te denken. Langdurig stress zorgt ervoor dat je IQ daalt en dit kan wel met 13 punten dalen. Dit zou zomaar het verschil kunnen zijn tussen een gemiddeld IQ en een IQ dat behoort bij een persoon met een Licht Verstandelijke Beperking.

We laten ons te veel leiden door gevoel en handelen nog zelden vanuit onze gezonde volwassenen. Je zou kunnen stellen dat niet je gezonde volwassen “ik” handelt maar een deel (kwaliteit) in jou wat druk bezig is om de situatie te verdoezelen voor de buitenwereld uit schaamte. Of een deel (kwaliteit) in jou handelt omdat deze appelleert aan een emotie of gevoel dat heel sterk aanwezig is.

 

Van belang is om de werkelijkheid te (h)erkennen. Dicht bij jezelf te blijven en je goed af te vragen waarom je je nu schaamt en hoe terecht dit is. Het is goed te realiseren dat schaamte niet van jezelf is. Schaamte ontstaat omdat de samenleving/ maatschappij vindt dat iets op een bepaalde manier hoort te zijn. Helaas is dekwereld niet perfect. Wij mensen zijn niet perfect. Het is goed om de imperfectie onder ogen te komen. Het is namelijk overal. Het verschil is dat ieder mens iets anders op zijn pad krijgt.

 

Het is de kunst hier mee om te gaan en goed te realiseren wat van jezelf en wat van de ander is. Je hebt niet altijd invloed wat op je pad komt, je hebt wel een keuze hoe je hier mee omgaat of hoe je hier naar kijkt.

 

 

Een klein uitstapje naar een metafoor dat laat zien dat imperfectie geen reden is voor schaamte als je je eigen kwaliteiten blijft zien

 

 

Gebroken kruik

Een oude Chinese vrouw had twee grote waterkruiken die aan beide kanten van een stok hingen. Deze stok droeg zij op haar schouders, heen en weer naar de waterbron. Een van de twee kruiken had een barst, terwijl de andere perfect was en altijd een volle kruik water afleverde. Aan het eind van de lange tocht van de waterbron naar huis kwam de gebarsten kruik slechts halfvol water thuis. En zo gebeurde het dagelijks dat de vrouw haar huis bereikte met slechts anderhalve kruik water. Natuurlijk was de perfecte kruik trots op zijn prestaties. De gebarsten kruik schaamde zich voor zijn imperfectie en voelde zich ellendig omdat hij maar de helft kon doen van hetgeen waarvoor hij was gemaakt. Na twee jaren van bitter falen sprak de kruik op een dag, bij de waterbron, tot de vrouw: “Ik schaam me omdat de barst in mijn zij ervoor zorgt dat het water uit me weglekt, terwijl we naar huis gaan.” De oude vrouw glimlachte: “Heb je gemerkt dat aan jou kant van de weg bloemen bloeien, en niet aan de andere kant van de weg? Elke dag, wanneer we naar huis lopen, geef jij ze water. Twee jaar lang kon ik deze prachtige bloemen plukken om de tafel te versieren. Als jij niet was zoals je was, zou deze pracht er niet zijn om ons huis te eren.”

 

 

Ook al heb je in je leven te maken met imperfectie, je bent nog steeds van waarde voor jezelf, voor je mede-mens, voor de samenleving… Als je dat blijft zien kan je bij je eigen kwaliteiten komen en deze inzetten om de juiste keuzes te maken waardoor je financiën weer gezonder wordt of de juiste hulp kunt regelen voor jezelf.

 

 

 

Een inspirerend stukje tekst gezongen door Marco Borsato in zijn lied “Mooi”

 

 

Marco Borsato zong het in zijn lied “Mooi”

“Hoe mooi kan het leven zijn

Het is maar hoe je kijkt, het is maar wat je droomt

Hoe mooi is jouw werkelijkheid, jij bent net zo rijk

Zo rijk als je je voelt”

 

 

Wat als we ons nou niet laten beïnvloeden door de maatschappij?

Wat als we onze eigenheid niet verliezen?

Wat als we ons niet laten leiden door wat de buitenwereld van ons vindt?

Wat als we hierdoor beter in onze kracht kunnen staan wat hard nodig is om je uit de vervelende financieel situatie te halen…

Wat kunnen we dan betekenen voor onszelf? Zijn we dan instaat om de juiste keuzes te maken?

Terug