BLOG: Schulden en schuldgevoel

BLOG: Schulden en schuldgevoel

 

Schulden en schuldgevoel: Margareth Thatcher zei eens dat armoede een fundamenteel karaktergebrek is….

Helaas is Thatcher niet de enige die op deze manier naar mensen kijkt die kampen met schulden. Het idee, dat arme mensen verantwoordelijk zijn voor hun armoede, heerst nog steeds. Eveneens dat mensen met schulden verantwoordelijk zijn voor hun schulden.

 

Psycholoog Eldar Shafir en econoom Zendhil Mullainathan laat zien dat deze gedachtengang fundamenteel verkeerd is. Hun studie toont namelijk aan dat arme mensen geen “onaangepast gedrag” vertonen omdat ze daar zin in hebben, maar omdat de ” bandbreedte” in hun hoofd in beslag is genomen door hun armoede. We hebben het dan voor het gemak even niet over dat mensen in armoede op een andere manier gaan denken.

 

Als je iets van mensen in armoede of mensen in schulden wilt begrijpen moet je je in de positie verplaatsen van deze mensen. Het kost veel moeite om jezelf in de hand te houden. Je bent afwezig en raakt snel van streek. En dat elke dag….

Mensen met schulden voelen zich vaak zelf al, vanuit zichzelf schuldig omdat ze schulden hebben. Het maatschappelijk beeld dat bestaat over mensen in armoede of mensen in schulden maakt het er niet beter op. Dit schuldgevoel gaat dan vaak gepaard met gevoel van schaamte.

 

Om hier verder iets over te kunnen zeggen wil ik een klein uitstapje maken naar een metafoor wat illustreert hoe je om kunt gaan met een innerlijk gevecht wat bijvoorbeeld een schuldgevoel te weeg kan brengen …

 

Een gevecht tussen twee wolven

Een oude Cherokee indiaan geeft zijn kleinzoon onderricht over het leven.

“Binnen in me is een gevecht gaande”, zegt hij tegen de jongen.

“Het is een afschuwelijk gevecht tussen twee wolven. De ene wolf bestaat uit woede, jaloezie, verdriet, spijt, hebzucht, verwaandheid, zelfmedelijden, schuldgevoelens, wrok, minderwaardigheid, leugens, valse trots, superioriteit en ego.

De andere wolf is vreugde, vrede, liefde, hoop, kalmte, nederigheid, vriendelijkheid, welwillendheid, medegevoel, vrijgevigheid, waarheid, compassie en geloof.

Binnen in jou woedt dezelfde strijd – en datzelfde geldt voor ieder mens.”

De kleinzoon denkt daar enkele ogenblikken over na en vraagt dan aan zijn grootvader:

“Welke wolf zal het gevecht winnen?”

De oude Cherokee glimlacht en antwoordt eenvoudig:

“Degene die je voedt, die je het meeste aandacht geeft.”

 

Een schuldgevoel kan zo een innerlijk gevecht te weeg brengen. Bij dit innerlijke gevecht speelt gevoel van schaamte ook een grote rol. In hoeverre zijn deze gevoelens terecht? In hoeverre worden deze gevoelens niet opgedrongen door de stigmatisering die er in de maatschappij heerst? In hoeverre worden mensen in armoede en schulden beïnvloed door het beeld wat de maatschappij van hun heeft. Verliezen mensen hun eigenheid hierdoor en verliezen zichzelf in de armoede en in het hebben van schulden. Hoe lastig is het dan niet om te blijven geloven in wie je echt bent? Te blijven geloven in je eigen kracht. Deze kracht (je kennis, kwaliteiten, vaardigheden etc…) die je hard nodig hebt om jezelf eruit te kunnen trekken.

 

Maar wat als we dat nou niet laten gebeuren? Wat als we onze eigenheid niet verliezen? Wat als je blijft geloven in wie je echt bent en in je eigen kracht? Wat als we nou eens besluiten om de “goede wolf” eten te geven en aandacht net als in het verhaal en niet de verkeerde? Wat zou dat kunnen veranderen voor jouw situatie? Waartoe zou je als mens, als je dichtbij je eigenheid blijft, als je blijft geloven in je kracht, waartoe zou je als mens dan instaat zijn? Kunnen we dan aantonen dan Thatcher ongelijk heeft met haar opmerking dat armoede een fundamenteel karaktergebrek is….?

 

Is het mogelijk? Of zomaar een stukje tekst? Er is een gezegde dat zegt:

Niemand kan u minderwaardig (schuldig) doen voelen zonder uw toestemming

Terug